Springing i rom eller tid – kva fungerer best?

Sjølv om eg let klokka gå under det meste av trening, så er eg ein typisk «rørsle i rommet»-kar. Eg skal nokon stad – langs elva, rundt vatnet, opp på åsen, gjennom marka. Gjerne frå A til B. Det er noko eige å legge land bak seg og ha eit mål å springe imot framføre seg.

Slik sett er det ikkje tilfeldig at eg i mange år arrangerte og sprang Rallarvegsløpet, som gjekk frå Flåm til Haugastøl med mellomlanding på Finse. Eller at Glommaløpet frå Sarpsborg til Fredrikstad og Kystleden Halvmaraton frå Horten til Tønsberg er løp eg likar. For eit par veker sia inviterte eg med ein gjeng på springtur frå Sandvika til Drammen.

Andre trivst best med å springe rundt og rundt, enten det er 24-timersløp inne i Bislett eller 10 000 m på 400-metersbanen ute. Somme har jamvel mølleøkter som si favorittrening.

Ikkje lett å skjøne for meg, men vi er tydelegvis skrudd saman på ulikt vis. Det som for ein kan kjennest meiningslaust, kan for ein annan gi pur og målbar glede. På mølla er det ingen motvind eller lausgrus som øydelegg rytmen eller samanlikningsgrunnlaget.

Ulik oppførsel

Om ein vil utvikle seg som løpar, kan det uansett vera lurt å variere mellom økter på tid og strekning og gjerne òg mellom målbare mølleøkter og varierte uteøkter som det er vanskelegare å vurdere nivået på.

Det finst iallfall forsking som tyder på at springing på tid og springing på strekning får oss til å oppføre oss noko ulikt. Ein studie viste at forsøkspersonane sprang fortare når dei sprang ein gitt distanse, enn når dei skulle springe så fort dei kunne i eit tilsvarande antal minutt. Spring vi på distanse, veit vi at jo fortare vi spring, jo fortare når vi målet. I eit drag på tid er det motsett. Aukar vi farten, flyttar vi målstreken lenger unna oss.

Konklusjonen på granskinga var difor at viss ein ønskjer høg kvalitet på intervalltreninga, så bør ein springe ein bestemt distanse og ikkje i ei viss tid. Det er lettare å yte når ein ser ein konkret målstrek framføre seg.

Og vice versa kan det vera lurt å springe drag på tid dersom vi skal ha ei ikkje alt for hard intervalløkt. Som kontrollert terskeløkt kan 4 x 8 minutt fungere betre enn 4 x 2 km.

I ein ressursperiode kan det òg vera ideelt å springe ein stor del av øktene på tid, medan fleire økter går på distanse – i litt høgre fart – når ein skal toppe forma inn mot konkurransar.

Møllespringing

Same erfaring gjer eg meg dei (få) gongene eg spring roleg langtur på mølle. Roleg-farten min er for tida opp mot 6 minutt på kilometeren, og 10 km tek difor mesta ein time. Men seier eg til meg sjølv før mølleøkta at i dag eg skal springe 10 km roleg, så kan det fort ende med at eg er ferdig før 54 minutt har gått. Sidan eg synest møllespringing er kjedeleg, skur eg intuitivt opp farten for å få det overstått.

Skulle eg derimot på førehand ha bestemt meg for å springe ein time på mølla, har eg truleg ikkje fått til nok særleg meir enn ei mil når 60 minutt er gått. Det er ikkje nokon vits i auke farten, for eg blir uansett ikkje noko fortare ferdig.

Litt av den same skilnaden kan truleg registrerast mellom skiløparar som tel timar med trening, og løparar som tel tilbakelagte kilometer. For å få mange timar i boka, gjeld det ikkje å stresse farten, medan det å ha eit mål på til dømes 100 km i veka, inspirerer til å gi gass. Kva som fungerer best, kan diskuterast, men i snitt blir nok løparane meir effektive i treninga, medan skiløparane får glede av å halde på, time etter time, med eller utan drikkepausane inkludert i rekneskapen.

Føremålstenleg

Enten ein trenar seg sjølv eller andre, kan det vera greitt å vera klar over desse mekanismane. På restitusjonsøkter og kontrollerte intervalløkter kan det vera føremålstenleg å springe på tid. På dagar med meir overskott og ønske om høg innsats frå utøvaren, blir dei fleste meir inspirerte av å skulle tilbakeleggje ein bestemt distanse.

Kan hende er det slik fordi timar, minutt og sekund er ei moderne oppfinning som ikkje ligg like djupt som avstandar i genane til homo sapiens. Forfedrane våre fór neppe ut for å vera i aktivitet i 40 eller 60 minutt. Dei tenkte nok heller at dei skulle gå eller springe til ein bestemt plass – bort til elva eller opp på åsen – og at transportjobben var gjort når dei var framme uavhengig av kor høgt sola stod på himmelen.

Utnytt dette til din og dei du trenar sin fordel.

Fysisk er det ikkje så stor skilnad på å springe på mølle og å springe ute, men mentalt kan det opplevas ganske forskjellig. (Foto: Marianne Røhme / Bjørn Johannessen)